INFO ON WARRANTS OF ARREST:
 |
| SAMPLE OF A WARRANT OF ARREST |
KAILAN MO BA MASASABI NA IKAW AY INAARESTO?
Ang pag-aresto ay ang pagkuha sa isang tao ng mga otoridad at ilagay sa kustodiya nila para panagutin sa mga krimeng kanyang maaring nagawa. Take note ninyo ng salitang “maari nagawa”, ibig sabihin, hindi pa napapatunayan ng husgado na may nagawa ka nga. Pero ikaw ay nilalagay sa kustodiya (under custody) ng batas dahil baka tumakbo ka raw at takasan ang iyong pananagutan.
Kung gusto mo pansamatalang lumaya habang nililitis ang kaso mo, ay pwede kang mag-apply ng bail o piyansa. Dahil kung tutuusin ay inosente ka pa rin hanggat ‘di pa napapatunayan na ikaw ay may sala (innocent until proven guilty).
At bawat isa sa atin, mayaman o mahirap, ay hindi pwedeng arestuhin ng basta-basta ng walang warrant of arrest. ‘Yan ay gina-garantiyahan mismo ng Saligang Batas (Constitution). At eto rin ang unang-unang hahanapin mo kapag pinipilit kang damputin ng mga otoridad ng walang dahilan. Kung hindi nadala ang mismong warrant of arrest ay dapat ipakita sa ‘yo matapos kang arestuhinas soon as practicable.
TANGING HUKOM
Ang warrant of arrest ay dapat nakasulat at pirmado ng hukom…at hukom lang. Hindi nagpapalabas ng warrant of arrest ang pulis, piskal, abogado, baranggay chairman, boy scout, cub scout at sino pang Ponsyo Pilato diyan. Kapag may pinakita sa iyongwarrant of arrest at pirmado ng isang “major” o “kernel” kuno, ay sirain mo sa harap nila at ibato mo pabalik. Pero kung may dala silang baril, e ngumiti ka na lang at tumawag ng abugado 
PROSESO
Bukod sa hukom lang ang nagpapalabas ng warrant of arrest, ay hindi ito basta-basta ini-issue. Mandamiento ng ating Saligang Batas na dapat may probabale cause na personal mismong inalam ng hukom, matapos niyang usisain ang nagrereklamo o testigo na nanumpa ayon sa batas (determined personally by the judge after examination under oath or affirmation of the complainant and the witnesses).
At bago umabot sa lamesa ng hukom ang kaso mo ay dadaan muna yan sa Public Prosecutor’s Office o kilala sa tawag na fiscal. Tama, dapat kahit papaano ay nakatanggap ka muna ng subpoena sa fiscal bago isampa sa hukuman at magpalabas ng warrant of arrest ang hukom.
Kaya kung wala kang naa-alalang kaso sa fiscal at may warrant of arrest ka daw, mag-taka ka na, baka hulidap yan at peperahan ka lang.
PROBABLE CAUSE
Eto ang pinaka-importanteng dahilan para mag-issue ng warrant of arrest ang hukom. Kung walang probable cause ay walangwarant of arrest at maaring ma-dismiss na ng lubusan ang kaso mo.
Masasabing may probable cause, kung batay sa pangyayari, maniniwala ang isang resonable at maingat na tao na maaring nagawa mo nga ang krimen (lead a reasonably discreet and prudent man to believe that the crime was commited by the person to be arrested).
Ibig sabihin lang nun, common sense. Oo, sintido kumon lang, hindi mo na kailangang maging hukom. Kung pagtatagpi-tagpiin ang mga nangyari, maniniwala ka na maaring nagawa nga niya ang krimen.
Pero hindi ibig sabihin na kung may probable cause ay guilty ka na agad. Syempre, magkakaroon pa ng paglilitis at mas lalalim ang kwento at maaring lumabas ang mga katotohanan. Nasa preliminary stage pa lang kasi ng pag-determine ng probable cause kaya marami pang pwede mangyari sa paglilitis at hindi malayong ma-acquit ang akusado kinalaunan.
WARRANTLESS ARREST
Meron ding mga kasong hindi na kailangan ng warrant of arrest. At sa mga kasong ito, ang pribadong taong tulad mo ay pwedeng makisaw-saw at makihuli na rin. Tinatawag natin yang citizen’s arrest.
(1) Kung ang taong aarestuhin ay naka-gawa o may ginagawa nang krimen sa harap mo (has committed, is actually committing, or is attempting to commit an offense).
Syempre, kung may ginagawa nang kabulastugan sa harap mo yung tao, pupunta ka pa ba sa fiscal para magsampa ng kaso?
Nais ko pong linawin na kung nagpa-plano pa lang ang isang tao gumawa ng krimen ay hindi siya paparusahan ng batas (conspiracy to commit crime is not punishable). Pwera na lang kung pinag-iisipan nila ay ang mga krimeng treason, rebellion, insurrection, coup d’etat (kudeta), sedition o arson.
Kasi nasa utak niya pa lang yun at hindi pa ginagawa ang elemento ng krimen. Kaya kahit mukhang holdaper ang katabi mo sa dyip ay hindi mo pa siya pwedeng arestuhin, hanggat hindi siya nagdedeklara ng holdap o bumubunut ng patalim o baril at itinutok sa iyo o ibang pasahero. Malay mo talagang ganun lang ang mukha niya kasi ayaw maligo at hindi naman pala holdaper.
(2) Kung may nangyaring krimen at base sa pangyayari ay may probable cause ka na ang taong aarestuhin mo ay ang gumawa ng krimen.
Ang pinagkaiba dito sa nauna ay hindi mo personal na nakita ang krimen o hindi nangyari sa harap mo. Pero base sa pangyayari ay naniniwala ka na ang taong aarestuhin mo ay ang gumawa ng krimen.
Halimbawa, may nakita kang bruskong lalake na tumatakbo papalapit sa ‘yo at may hawak na pambabaeng hand bag (kulay pink) at may babaeng sumisigaw ng “Snatcher! Snatcher!”
Ano iisipin mo?
(a) Yung lalake ay nag-jojoging lang at mahilig siya sa kulay pink na handbag? o
(b) Isa siyang snatcher at dapat mong arestuhin bilang mabuting mamamayan?
Sabi ko sa inyo, common sense lang ang probable cause.
(3) Ang taong aarestuhin ay nakatakas na preso.
Sentensiyado na yan. Wala nang warrant of arrest na kailangan. Napatunayan na ng korte na gumawa siya ng krimen.
BREAK INTO BUILDING OR ENCLOSURE
Ang taong mag-aaresto ay may karapatang pumasok sa gusali kung naniniwala siya na ang aarestuhin ay nasa loob at ayaw siyang papasukin matapos magpakilala at magpakita ng warrant of arrest.
KARAPATAN NG NAARESTO
Karapatan naman ng naaresto na bisitahin at maka-usap ang kanyang abugado sa anumang oras, araw o gabi.
CONCLUSION
Inuulit ko, walang karapatan ang sinoman ang umaresto sa inyo ng walang warrant of arrest, pwera na lang sa mga exceptional cases na nabanggit ko.
